Flat Preloader Icon
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku

Pokaż więcej wyników

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
">
">
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku

Pokaż więcej wyników

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
">
">
15.01.1582. Rozejm w Jamie Zapolskim

15/01/2025

Batory pod Pskowem, Jan Matejko, 1872, domena publiczna

Rosjanie prą ku wybrzeżom

Stojący na czele Carstwa Rosyjskiego Iwan IV Groźny od wielu lat spoglądał łapczywym okiem na Inflanty – terytorium podzielone głównie pomiędzy Polskę, Litwę i Szwecję. Dla Moskwy była to najprostsza droga do uzyskania wybrzeży Morza Bałtyckiego, a co za tym idzie – statusu ważnego gracza w polityce morskiej i nowych dróg handlowych oraz rynków zbytu. Dotychczasowe starania Iwana nie dawały jednak wystarczających rezultatów, a jedynym zyskiem było funkcjonowanie tzw. żeglugi narewskiej (jednak usilnie zwalczanej przez stronę polską). Dlatego w 1577 roku Moskwa uderzyła ponownie. Iwan IV Groźny liczył, że zada zasiadającemu na tronie polsko-litewskim Stefanowi Batoremu decydujący cios. Sprzyjające temu celowi zdawały się być okoliczności – Batory nie miał dużych możliwości reakcji, gdyż był zaplątany w wojnę z Gdańskiem, który nie chciał uznać jego wyboru na króla. Inflanty ponownie stanęły w ogniu.

W obronie Inflant

Rosjanie czynili szybkie postępy i już po kilku miesiącach działań w ich rękach znalazło się 27 zamków. Polakom pozostała jedynie twierdza w Rydze. Batory postanowił jednak być cierpliwym. W pierwszej kolejności zajął się reformami wojskowymi, które wprowadzał z dużą pewnością siebie i wytrwałością. Dopiero gdy uznał, że jego siły są gotowe do wojny, podjął ostateczne kroki. 26 czerwca 1579 roku Batory formalnie wypowiedział wojnę Moskwie i ruszył na przeciwnika…w sposób niespodziewany.

Efekt zaskoczenia – kluczowy czynnik wojny

Polskie wojska zgromadziły się w miejscowości Świr na terenie dzisiejszej Białorusi. Stamtąd większość sił wyruszyła, ku zaskoczeniu Rosjan, w głąb ich terytorium. Moskwa spodziewała się raczej uderzenia na okupowane Inflanty. Jednak sejm walny już w styczniu 1578 roku wyraził zgodę na działania na terenie przeciwnika. W ten sposób Batory dążył do odcięcia rosyjskich sił w Inflantach od zaopatrzenia, a finalnie do ich zniszczenia. Działania zbrojne Rzeczpospolitej Obojga Narodów przebiegały w trzech aktach:

1) kampania połocka z roku 1579, w której wyniku Rosjanie utracili Połock

2) kampania wielkołucka z 1580 roku, w wyniku której Batory zdobył Wielkie Łuki

3) kampaniia pskowska z 1581 roku

Ostatnia z nich nie przyniosła Rzeczpospolitej zdobycia Pskowa, ale wobec szwedzkiego uderzenia z północy Moskwa musiała zasiąść do rozmów pokojowych.

Rozejm…ale nie dla wszystkich

15 stycznia 1582 roku w Jamie Zapolskim doszło do podpisania rozejmu. Na jego mocy Rzeczpospolita odzyskała Inflanty z Parnawą i Dorpatem oraz ziemię połocką, a powstrzymanie się od działań zbrojnych miało trwać 10 lat. Jednak należy pamiętać, że dla wielu osób służących w polsko-litewskich wojskach walki z lat 1579-1581 były początkiem zupełnie nowego etapu w życiu. Ci, którzy dostali się do rosyjskiej niewoli, byli często wysyłani na podbijaną właśnie przez Moskwę Syberię. Ich zadaniem było zdobywanie tych terenów właśnie na rzecz Rosji. Można powiedzieć więc, że początki „rosyjskiej” Syberii były również początkami „polskiego” Sybiru.

Data publikacji:
Skip to content