Mówiąc o bitwie warszawskiej z 1920 roku zwykle myślimy o dniu 15 sierpnia. Nie ma w tym nic dziwnego, gdyż co roku, właśnie 15 sierpnia, obchodzimy jej rocznicę. Jednak w rzeczywistości sytuacja latem 1920 roku była znacznie bardziej skomplikowana, a sama bitwa trwała o wiele dłużej niż jeden dzień.
Na Warszawę!
Front Zachodni Armii Czerwonej pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego przystąpił do decydującej ofensywy już 4 lipca 1920 roku. Kierunkiem natarcia bolszewików była Warszawa. To przez nią i „przez trupa białej Polski”, jak mówił Tuchaczewski, wiodła droga do światowej rewolucji komunistycznej. Polska miała być więc dla bolszewików tylko przystankiem. Okazała się zaporą nie do przejścia.
Jednak w lipcu i pierwszej połowie sierpnia sytuacja nie wyglądała korzystnie dla strony polskiej. Armia Czerwona nacierała z ogromnym impetem, zmuszając polskich żołnierzy do ciągłego odwrotu na zachód. 13 sierpnia bolszewicy przystąpili do decydującego uderzenia na polską stolicę. Rozpoczęła się bitwa warszawska.
Przedpola, które spłynęły krwią
13 i 14 sierpnia to dni zaciętych walk na przedpolach Warszawy. Radzymin czy Ossów to tylko dwie spośród wielu miejscowości, które znalazły się wówczas w ogniu walk. Polscy obrońcy nie szczędzili krwi. Ciągłym walkom ogniowym towarzyszyły starcia na bagnety i pięści. Niektóre rejony kilkakrotnie przechodziły z rąk do rąk. Jednak żołnierze Wojska Polskiego byli finalnie zmuszani do odwrotu w kierunku stolicy. Tymczasem część bolszewickich sił podjęła próbę obejścia Warszawy od północy i zaatakowania jej od zachodu, w celu okrążenia polskich sił.
Bolszewika goń, goń, goń!
15 sierpnia 1920 roku – tego dnia bolszewicka ofensywa została złamana. Po całodziennych walkach Polacy odzyskali utracone w ciągu ostatnich dni tereny. Upór obrońców okazał się zwycięski. Na prowadzenie w starciu wyszła teraz Polska, która przejęła inicjatywę. Jednak powstrzymanie sowieckiej nawały pod Warszawą było dopiero pierwszym krokiem ku zwycięstwu w całej wojnie.
Następnego dnia, 16 sierpnia 1920 roku, znad Wieprza ruszyła polska kontrofensywa. Polskie siły wyszły na lewe skrzydło i tyły przebywającej pod Warszawą Armii Czerwonej. Bolszewicy wpadli w pułapkę. Teraz to oni zostali zmuszeni do odwrotu i ucieczki na wschód – to jedyna opcja, która dawała im szansę na ocalenie swoich wojsk przed całkowitym rozbiciem. Tymczasem Polacy gonili bolszewików, jednocześnie próbując odciąć im drogi ucieczki. Taka sytuacja utrzymywała się aż do 25 sierpnia, kiedy owy pościg został zakończony
Nad Niemnem
Bitwa warszawska okazała się być przełomem, choć Armia Czerwona uniknęła całkowitej porażki, a jej żołnierz wciąż operowali na terytorium Rzeczpospolitej. Należało zadać więc jeszcze jeden cios, który miał okazał się dla bolszewików nokautem. Była nim bitwa niemeńska z września 1920 roku, która pozbawiła bolszewików wszelkich złudzeń i zmusiła ich do podpisania zawieszenia broni, a marcu 1921 roku – pokoju ryskiego.
Świętowanie
Świętując rocznicę bitwy warszawskiej zawsze warto mieć na uwadze znaczenie daty obchodów. Należy pamiętać, że 15 sierpnia 1920 roku był przełomowym momentem starcia, które trwało niemal 2 tygodnie. Gdyby bowiem polscy żołnierze nie powstrzymali natarcia pod Warszawą, na nic zdałoby się kontruderzenie znad Wieprza – stolica byłaby już wówczas stracona.