12 października 1943 r. miał miejsce „bojowy chrzest” 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki – polskiej jednostki podległej Armii Czerwonej. Był to zarazem początek szlaku bojowego Wojska Polskiego (tzw. ludowego) dowodzonego przez gen. Zygmunta Berlinga. W jego szeregach służyli przede wszystkim ci Sybiracy, którzy – z różnych względów – nie zdołali dotrzeć do Armii Polskiej w Związku Sowieckim, organizowanej w latach 1941–1942 przez gen. Władysława Andersa.
W dniach 12–13 października 1943 r. na Białorusi, w okolicach wsi Lenino, toczyła się krwawa bitwa między niemiecką 4 armią, a 1. DP im. Tadeusza Kościuszki. Polscy żołnierze, którzy po sybirackiej udręce przeszli zaledwie 64-dniowe szkolenie, ponieśli ogromne straty. Np. już w trakcie pierwszych starć poległa połowa 1 batalionu 1 pułku piechoty.
Bitwa pod Lenino była przedstawiana w okresie PRL-u jako jedno z największych zwycięstw w dziejach polskiego oręża i dlatego od 1950, aż do 1992 r. w jej rocznicę obchodzono z wielką pompą Dzień Wojska Polskiego. Jednak z militarnego punktu widzenia bitwa ta zakończyła się klęską, bowiem straty polskie wyniosły ok. 20 proc.! Jednak, jak sarkastycznie zauważył historyk, prof. Paweł Wieczorkiewicz, trudno byłoby sobie wyobrazić lepsze pod względem propagandowym rozpoczęcie „wiekopomnego braterstwa broni polsko-sowieckiego”.
Na wystawie stałej Muzeum Pamięci Sybiru przedstawiamy szlak bojowy tzw. Armii Berlinga, która opuściła ZSRS, a następnie, po wielu stoczonych bitwach, dotarła do Berlina, uczestnicząc w zdobyciu stolicy Niemiec.
Należy pamiętać, że dla Sybiraków, którzy masowo zasilili szeregi tej jednostki, dowodzonej przez skomunizowanych oficerów, była to jedyna droga do uwolnienia się z sowieckiego piekła. Po wojnie mogli opowiadać o swoim udziale w pokonaniu Niemiec, ale przez 45 lat trwania komunizmu w Polsce musieli milczeć o gehennie Sybiru i o tym, że pochodzili przeważnie z zaanektowanych przez Sowietów ziem II Rzeczypospolitej.
Więcej o Sybirakach z Armii gen. Berlinga czytaj w rozmowie z prof. Karolem Olejnikiem: https://swiatsybiru.pl/pl/nie-zdazyli-do-andersa/
Fot.: Górna część pomnika żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki poległych pod Lenino. Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie. Domena Publiczna, CC BY-SA, 3.0, autor: pankracy