Flat Preloader Icon
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku

Pokaż więcej wyników

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
">
">
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
Logo Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku

Pokaż więcej wyników

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
">
">
Gustaw Herling-Grudziński – człowiek, który doświadczył braku człowieczeństwa

4/04/2024

Portret fotograficzny mężczyzny patrzącego w górę
1997, Lublin, Polska.
Pisarz, eseista, krytyk literacki i dziennikarz Gustaw Herling-Grudziński.
Fot. Wojciech Druszcz, zbiory Ośrodka KARTA.

„Przekonałem się wielokrotnie, że człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach, i uważam za upiorny nonsens naszych czasów próby sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich – tak jakby wodę można było mierzyć ogniem, a ziemię piekłem” – to chyba najsłynniejsze słowa Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Pochodzą one z największego dzieła autora, czyli z książki „Inny świat”. Jako łagiernik, który przebywając w sowieckim obozie znalazł się na granicy życia i śmierci, wiedział co pisze.

Nie dane mu było w pełni korzystać z uroków młodzieńczego życia. Już w wieku 20 lat (urodził się 20 maja 1919 r.), w październiku 1939 r., wstąpił do konspiracji, by walczyć o niepodległą Polskę, która zniknęła z map w wyniku niemiecko-sowieckiego ataku z września 1939 r. Przebywając na terenach okupowanych przez Sowietów, w marcu 1940 r. dowiedział się, że interesuje się nim NKWD i próbował uciec na Litwę. Jednak wskutek denuncjacji przemytnika, Sowieci aresztowali go. Trafił do więzienia w Witebsku, gdzie oskarżono go o próbę przekroczenia granicy w celu prowadzenia działalności antysowieckiej. Został skazany na 5 lat łagru. Trafił do Jercewa pod Archangielskiem.

Ogłoszenie w lipcu 1941 r. tzw. układu Sikorski-Majski i stanowiącej jego część „amnestii” nie przyniosło mu początkowo wolności, dlatego pod koniec listopada rozpoczął kilkudniową głodówkę. Z tego powodu przeniesiono go do tzw. „trupiarni”, miejsca, w którym przebywali łagiernicy niezdolni do pracy.

Dopiero w styczniu 1942 r. został zwolniony z łagru. Dołączył do tzw. Armii Andersa, wraz z którą został ewakuowany do Persji wiosną 1942 r. Wraz z 2. Korpusem Polskim przeszedł kampanię włoską. Za udział w bitwie pod Monte Cassino, gdzie służył jako radiotelegrafista w 3. Dywizji Strzelców Karpackich, otrzymał Order wojenny Virtuti Militari.

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji. W 1951 r. w Londynie wydano jego największe dzieło „A World Apart”, które już dwa lata później ukazało się także po polsku (choć nie w kraju, lecz w Londynie) pod tytułem „Inny świat”. Zmarł 4 lipca 2000 r. w Neapolu.

Skip to content