Niespodziewana informacja

Rankiem 29 października 1950 roku Polskę obiegła zaskakująca wieść – poprzedniego wieczoru Sejm uchwalił reformę walutową. Choć po raz pierwszy nowe komunistyczne władze dokonały zmian w dziedzinie monetarnej już w latach 1944-1945, wymieniając pieniądze z lat okupacji na złoty polski, to jednak operacja z jesieni 1950 roku szczególnie wpisała się w pamięć Polaków. Szok mieszał się z przerażeniem i oburzeniem wobec działań rządzących. Wszystko za sprawą niezwykle niekorzystnych zasad reformy, którą wielu obywateli uważało za kradzież. Jednak kradzież dokonaną przez państwo, a co za tym idzie, kradzież na którą nie dało się nic zaradzić.

Reforma czy rozbój

W miejsce dotychczas używanego złotego komuniści wprowadzali nowego . Wymiana pieniędzy wśród obywateli następowała dwutorowo: posiadaną gotówkę wymieniano w stosunku 100:1 (za każde „stare” 100 zł otrzymywano „nowe” 1 zł), zaś depozyty, pensje i ceny w stosunku 100:3. Miał być to szczególny cios w tych, którzy nie ufając bankom, większość lub całość swych oszczędności trzymali w przysłowiowej „skarpecie”. Reforma wchodziła w życie już 30 października. I choć stara waluta miała pozostać w obiegu jeszcze do 8 listopada, to obowiązywały już nowe przeliczniki. Wraz z ustawą dotyczącą reformy walutowej, w życie weszła również ustawa o zakazie posiadania złota, platyny i walut obcych. Skąd ten krok? Ciągłe perturbacje związane z polityką monetarną przekonały wiele osób, że jedynym bezpiecznym sposobem trzymania oszczędności jest trzymanie ich w walutach obcych. Rządzący wiedzieli, że dzięki temu krokowi zdobędą jeszcze więcej pieniędzy obywateli, które będą mogli wykorzystać do własnych celów, chociażby wspierania planu sześcioletniego.

Złodziej wie, kiedy atakować

Moment wprowadzenia reformy nie był przypadkowy. Po pierwsze, był to okres, w którym rolnicy posiadali nadwyżki pieniężne spowodowane wcześniejszą sprzedażą plonów. Swoje pieniądze zaś trzymali głównie w domach, a więc ich wymiana na nowe musiałaby nastąpić po gorszym przeliczniku. Po drugie, przełom miesięcy oznaczał, że wypłacane na początku listopada pensje zostaną wręczone pracownikom w całym kraju już wg nowych standardów. Do tego jesienna aura nie była sprzyjająca dla organizowania ewentualnych protestów ulicznych.

Propaganda na banknotach

Wprowadzenie nowego złotego dawało też rządzącym szansę na nowe działania propagandowe. Na banknotach zagościły wizerunki „ludu pracującego miast i wsi”. Na banknotach o niższych nominałach widoczne były przedstawienia życia na wsi, zaś na banknocie 500 zł, czyli o najwyższym nominale, umieszczono wizerunek górnika. W wyniku reformy z 1950 roku Polacy na lata stracili zaufanie do banków, które zaobserwować możemy, choć w mniejszym stopniu, jeszcze i dziś.