Janina Lewandowska przed 1939 r. Fot. Domena publiczna

Może zostałaby pianistką lub śpiewaczką? Studiowała przecież w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu. A może zapisałaby się w historii jako as polskiego lotnictwa, które stało się jej pasją? Jednak Janina Antonina Lewandowska wspominana jest jako jedyna kobieta wśród ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Przyszła na świat w Charkowie 22 kwietnia 1908 r. Jej ojcem był gen. Józef Dowbor-Muśnicki, który m.in. brał udział w obronie Lwowa w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Miała dwóch braci i siostrę Agnieszkę (którą Niemcy zamordowali w czerwcu 1940 r. w Palmirach).

Już w gimnazjum Janina miała nietypowe hobby – lotnictwo. Była członkiem Aeroklubu Poznańskiego, uczyła się w szkołach szybowcowych, kończyła kolejne kursy lotnicze. Została też absolwentką Wyższej Szkoły Pilotażu w Poznaniu. Jako 20-latka skoczyła ze spadochronem w wysokości 5 tys. metrów, jako pierwsza kobieta w Europie! Była wysportowana – pływała, jeździła konno, na nartach. A do tego lubiła projektować i szyć ubrania!

W czerwcu 1939 r. wyszła za mąż za instruktora pilotażu Mieczysława Lewandowskiego, ale już w sierpniu dostała powołanie do stacjonującego pod Poznaniem 3. Pułku Wojskowego Lotnictwa. 22 września trafiła do sowieckiej niewoli. Przetrzymywano ją w obozach w Ostaszkowie i Kozielsku, skąd 20 kwietnia 1940 r., wraz z innymi jeńcami, została wywieziona do katyńskiego lasku i zamordowana, najprawdopodobniej 22 kwietnia.

Szczątki Lewandowskiej wydobyli Niemcy w 1943 r. Jej czaszka, wraz z czaszkami kilku innych osób, trafiła do Zakładu Medycyny Sądowej we Wrocławiu. Przez kilkadziesiąt kolejnych lat szczątki te ukrywał prof. Bolesław Popielski. Czaszka Janiny została zidentyfikowana dopiero w 2005 r. Umieszczono ją w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Lusowie.

Pilot podporucznik Janina Lewandowska nie była tak naprawdę jedyną kobietą, która zginęła w Katyniu, natomiast była jedyną kobietą-żołnierzem, którą tam rozstrzelano.

Wśród tysięcy nazwisk ofiar Zbrodni Katyńskiej, widniejących na podświetlonych, metalowych tablicach w Muzeum Pamięci Sybiru, wymienione jest także nazwisko Janiny Lewandowskiej.

Wirtualne światło pamięci dla Janiny Lewandowskiej można zapalić na portalu: www.katynpromemoria.pl