Sowieckie łagry, często lokowane w trudno dostępnych, odległych terenach Związku Sowieckiego, gdzie panował ekstremalny klimat, były miejscem katorżniczej pracy, chorób i śmierci tysięcy Polaków. Przebywanie w tak ekstremalnych warunkach uniemożliwiało podziwianie piękna dzikiej, nieodkrytej przyrody tych miejsc. Jednym z nielicznych, którym było to dane, był Piotr Adaś, który odbywał karę 25 lat pracy w łagrach Workuty. To właśnie tam, dzięki staraniom prof. Konstantina Polikarpowicza, Piotr Adaś został oddelegowany do zbiorów flory okolic Uralu Subpolarnego. Początkowo wychodził z obozu pod eskortą, później już samodzielnie. Okazy zbierał do 1956 r. Część z nich wysyłana była do Moskwy, część zaś (mimo zakazów i granicznej kontroli) została przywieziona do Polski przez współwięźniów Adasia – Józefa Krypajtisa i Stanisława Kiałkę.

W 1954 r. na Workutę przyjechała grupa naukowców, zajmujących się poszukiwaniem pokładów węgla. Z grona więźniów utworzono wówczas brygady robocze, które pracowały pod ich kierownictwem. W jednej z takich grup pracował Piotr Adaś, który wśród naukowców rozpoznał prof. Konstantina Polikarpowicza, z którym znał się jeszcze z czasów nauki w Domowej Szkole Polskiego Języka i Historii założonej przez prof. etnografa Wacława Łastowskiego. Profesor po powrocie z Workuty do Moskwy uzyskał pozwolenie na poszerzenie zbiorów flory z okolic Uralu Subpolarnego. Zadanie to zlecił Piotrowi Adasiowi. Tworzenie zielnika nie sprawiało mu dużych trudności, albowiem zamiłowanie do suszenia i przechowywania roślin przejął od swojego dziadka Teodora.

W zbiorach Muzeum Pamięci Sybiru znajduje się zielnik przywieziony do Polski przez Józefa Krypajtisa. Na wewnętrznej stronie jego okładki znajduje się dedykacja: „Drogiemu Józkowi, serdecznemu koledze z ciężkich dni doli i niedoli na workuckiej ziemi zebrał te roślinki dalekiej północy, tak obficie zroszonej i potem i krwią najlepszych synów naszej Ojczyzny. Wrzesień 1956 r. Piotr Adaś”.

Składający się ze 102 kart zielnik zawiera okazy około 130 gatunków roślin występujących w okolicach Workuty, poczynając od wodorostów, grzybów i mchów, na roślinach nasiennych kończąc. Poszczególne okazy zostały przytwierdzone do kart przy pomocy wąskich pasków papieru. Umieszczono przy nich podpis – nazwę rośliny w języku rosyjskim i po łacinie. Niemal przy każdym okazie umieszczono też datę dzienną pozyskania.

Opr. Katarzyna Śliwowska